Δανάη

⏱ 15'

Με λένε Δανάη, είμαι 35 χρονών. Νομίζω ότι ανέκαθεν, δηλαδή απ’ όσο θυμάμαι τον εαυτό μου αν με ρωτούσες αν είμαι φεμινίστρια θα σου έλεγα ότι είμαι φεμινίστρια. Υπάρχει και μία ιστορία που μου έχουν διηγηθεί και την ψιλοθυμάμαι, αλλά μου την έχουν πει κιόλας. Πριν σας πω όμως την ιστορία, να ξεκαθαρίσω ότι το πώς νοηματοδοτούσα την λέξη φεμινίστρια μικρή ή όλα αυτά τα χρόνια αλλάζει μέρα με τη μέρα και πλέον και είμαι αρκετά καλύτερα εγώ με τον εαυτό μου μ’ αυτό και πιστεύω ότι είναι ένα ταξίδι που έχω πολλά ακόμα να μάθω και άρα, ώρες ώρες ας πούμε και που το λέω ότι είμαι φεμινίστρια νιώθω ότι θέλει κι άλλο. Αλλά θέλω να πω ότι πάντα συνειδητά έλεγα ότι παλεύω για τα δικαιώματα των γυναικών, για την ισότητα, ότι δεν υπάρχει ισότητα αυτή τη στιγμή, από πολύ μικρό κοριτσάκι λόγω του γεγονότος ότι μεγάλωσα σε μία πολύ συντηρητική επαρχία και μεγαλώνοντας σε μία μονογονεϊκή οικογένεια με τη μητέρα μου μόνο όπου είχαμε να τραβήξουμε μάνα και κόρη αρκετά πράγματα λόγω της πατριαρχίας, οπότε το νιώσαμε στο πετσί μας. Η ιστορία που θα ήθελα να σας πω είναι ότι η πρώτη μου δράση που μπορώ να θυμηθώ, είναι όταν είμαι 5 χρονών; μπορεί και λίγο μικρότερη να είμαι, να μην πήγαινα δημοτικό, ή κάπου εκεί. Είμαι στο χωριό, με προσέχει η… σε ένα χωριό τέλος πάντων, που με προσέχει μία γυναίκα που μετά έγινε κουμπάρα μας. Παίζω με ένα αγοράκι εκεί στο χωριό και έχουμε δίπλα μας ένα πιάτο με τυροπιτάκια που μας έχει αφήσει η μαμά του. Και όπως παίζουμε, το αγοράκι αυτό ρίχνει κατα λάθος το πιάτο και τα τυροπιτάκια. Σκύβω εγώ να μαζέψω τα τυροπιτάκια και το πιάτο και τον βλέπω ότι αυτός κάθεται. Και του λέω “τι κάνεις εκεί; δεν με βοηθάς; εσύ τα ‘ριξες κιόλας!” και μου λέει “εγώ δεν κάνω τέτοια, είμαι άντρας”. Του λέω “κι εγώ είμαι γυναίκα” και του ξαναπετάω τα τυροπιτάκια κάτω και φεύγω και πάω σ’ αυτή την κουμπάρα μας μετά, η οποία είχε ακούσε όλη την ιστορία γιατί ήταν στο παράθυρο και ήταν καλοκαίρι και ακόμα και τώρα στα οικογενειακά τραπέζια όταν βρισκόμαστε όλοι μαζί τη θυμούνται και γελάνε μ’ αυτό. Το τραγικό είναι ότι το παιδί αυτό, όπως έμαθα μεγαλώνοντας, είναι από μια οικογένεια που ο πατέρας έχει αυτές και όλες τις υπόλοιπες χειρότερες αντιλήψεις που μπορείτε να φανταστείτε, ενδοοικογενειακή βία, με να την έχουν προλάβει το χωριό πολλές φορές τη γυναίκα και να μην την έχει σκοτώσει, οπότε εξού και οι αντιλήψεις που είχε όντας 5-6 χρονών.

Τέλος πάντων. Μεγαλώνοντας λοιπόν σε μια συντηρητική κοινωνία και με οικονομικά, δηλαδή και ταξική θέση όχι καλύτερη ας πούμε, και ενώ η μητέρα μου είναι και πρόσφυγας από την Κύπρο, το βόρειο τμήμα της και άρα δεν υπάρχει κι ούτε οικογένεια, κάποιος να την στηρίξει, επίσης να πω ότι είναι μονογονεϊκή οικογένεια ανύπαντρη μητέρα, άρα ακόμα χειρότερα - ευτυχώς είχε πάντα μια δουλειά, το οποίο ήταν το στήριγμα - βίωσα νομίζω πολύ σεξισμό για τόσο μικρή ηλικία. Και τον άμεσο προς εμένα και τον έμεσο από τη μητέρα μου, η οποία ενώ δεν είχε ποτέ την συγκρότηση τη φεμινιστική δεν την έχω ρωτήσει καν αν ποτέ αυτοπροσδιορίζεται ως φεμινίστρια, νομίζω ότι με το παράδειγμά της κάπως μου έδειξε έναν δρόμο βασικά, με τη στάση της.

Τα χρόνια περνούσαν, πάντα είχα μια τέτοια στάση και στις συζητήσεις κ.τ.λ. Εκ των υστέρων πάρα πολλά από αυτά που θυμάμαι να έλεγα στις συζητήσεις τα έχω αναθεωρήσει με την έννοια ότι πολλές φορές πιστεύουμε ότι κάτι που λέμε είναι φεμινιστικό ενώ τελικά δεν είναι, με την έννοια ότι δεν δυναμώνει για παράδειγμα όλες τις γυναίκες ή δεν είναι αρκετά συμπεριληπτικό ή ένα λάθος που κάναμε οι γυναίκες νομίζω παλιότερα, είναι ότι προσπαθούσαμε εμείς να είμαστε αρκετά άγριες για να μπορέσουμε να ανταπεξέλθουμε σ’ ένα μάτσο κόσμο - αυτό το ‘χω κάνει πάρα πολύ. Προσπαθώ πλέον να μην είμαι τόσο μάτσο. Δεν το πετυχαίνω συνήθως. Σπούδασα και μηχανικός μετά, πράγμα το οποίο δεν βοήθησε σ’ αυτό. Να ένα λάθος για παράδειγμα που βρίσκω με την πορεία, αλλά πάντα ήμουν σ’ αυτή την κατεύθυνση, σ’ αυτή την πλευρά τέλος πάντων.

Μετά το επόμενο βήμα, πέρα δηλαδή από το αρχικό, οικογενειακό, βιωματικό και τις αναμνήσεις που έχω μεγαλώνοντας στην ελληνική επαρχία, συγκεκριμένα στην Αργολίδα, και ειδικά στην εφηβεία που ήμασταν κοριτσάκια και αρχίζαμε να βγαίνουμε έξω και ακούγονταν τα τέρατα για μας ή που έσπευδε ο κόσμος να ενημερώσει τους γονείς μας για το μήκος της φούστας μας και άλλα τέτοια σκηνικά που πλέον τα βλέπουμε σε ταινίες και σε σειρές και τα τοποθετούνε στο ‘50, αλλά εγώ τις θυμάμαι το ‘90 στην ελληνική επαρχία να τις έχω περάσει. Μετά πηγαίνω φοιτήτρια στην Πάτρα και κατά τη διάρκεια των φοιτητικών μου χρόνων με το άλλο μεγάλο κομμάτι που είναι η αριστερά έρχομαι σ’ επαφή. Και εκεί ουσιαστικά πρέπει να “διαλέξω” εντός εισαγωγικών ποια αριστερά. Και νομίζω ξεκάθαρα ο λόγος που διάλεξα την τότε νεολαία Συνασπισμού ήταν η φεμινιστική διάσταση που έδινε τουλάχιστον σε επίπεδο λόγου ανάλυσης πολιτικής και το πώς τοποθετούσε και το φεμινιστικό κίνημα ανάμεσα στα άλλα κινήματα ή η άποψη για την διαθεματικότητα ή την αυτονομία των κινημάτων, η άποψη ότι δεν είναι μια δευτερεύουσα αντίθεση ο φεμινισμός σε σχέση με την πρωτεύουσα που είναι η ταξική, αλλά είναι όλα πυλώνες του καπιταλισμού, χωρίς να ισχυρίζομαι ότι αυτά όλα ήταν κάτι που εφαρμόζονταν ή είχαν αντίκρισμα στην οργάνωση τόσο πολύ, αλλά τέλος πάντων ήταν ένα πρώτο βήμα για μένα. Και εκεί έρχομαι σ’ επαφή βέβαια και με κείμενα για τον φεμινισμό άλλων χώρων της αριστεράς και της αναρχίας, που συνέχιζε να μ’ ενδιαφέρει ακόμα και όταν είχα πολλά χρόνια επιλέξει σε ποια αριστερά είμαι εγώ και με άλλα κριτήρια όχι μόνο μ’ αυτό, που συχνά έβρισκα πιο οικονομίστικες άλλες προσεγγίσεις τις περισσότερες, δηλαδή θεωρούσα ότι μπαίνει πάντα ως δευτερεύον θέμα, μετά το ταξικό και το οικονομικό ή την ανάλυση που λέει ότι προέρχεται από το οικονομικό και το ταξικό η αντίθεση άντρα-γυναίκας και η καταπίεση της γυναίκας. Οπότε η δραστηριοποίησή μου μετά ήταν κυρίως μέσα από την οργανωμένη πάλη στην αριστερά. Και στο φοιτητικό κίνημα σε διάφορα σχήματα, στην αρχή ήταν το δίκτυο μετά ήταν η αριστερή ενότητα. Ένας από τους αγώνες που δόθηκε, που ένιωθα να δίνω επειδή στην κοινωνία παλεύεις για τα πιο βασικά, δηλαδή να εξηγήσεις απ’ το να εξηγήσεις τι είναι η κακοποίηση η ενδοοικογενειακή, ότι δεν είναι φυσιολογικό, ότι δεν είναι το αναμενόμενο, δεν είναι δικαίωμα του άντρα να χτυπήσει τη γυναίκα, τότε ειδικά, εντός αριστεράς που ο πήχης είναι πιο ψηλά και εκεί υπήρχαν αρκετοί αγώνες να δοθούν, πιο… όχι πιο σημαντικοί… που πήγαινε ένα βήμα παραπέρα ας πούμε.

Βέβαια να πω εδώ ότι ο φεμινισμός και η δημόσια συζήτηση γύρω απ’ αυτόν σήμερα είναι πάρα πολύ διαφορετική απ’ αυτή που θυμάμαι εγώ το 2004 που πρωτοπέρασα στο πανεπιστήμιο. Θυμάμαι ας πούμε ότι η υπόλοιπη αριστερά κορόιδευε το σχήμα το δικό μας που ήταν πιο κοντά στον Συνασπισμό ως “οι ροζούληδες που ασχολείστε μόνο μ’ αυτά”. Ένας οχετός σεξισμού και από την υπόλοιπη αριστερά που ήταν σε καλύτερο στάδιο από την υπόλοιπη κοινωνία ή στο ίδιο τέλος πάντων. Πράγματα που σήμερα θεωρούνται εξωφρενικά ήταν αυτονόητα. Και κυρίως οι όποιες φεμινίστριες ήξερα ή δηλώναμε τότε ότι “είμαι μ’ αυτό” γινόντουσαν, άλλες περισσότερο κι από μένα, αντικείμενο χλευασμού. Δηλαδή θυμάμαι πάρα πολλές φορές εγώ να είμαι η γραφική της παρέας. Νιώθω ότι εκείνη την περίοδο απλά κρατούσαμε τη σημαία μέχρι να μαζευτούμε κι άλλες. Όχι τόσο εγώ, για να μην παίρνω σκήπτρα που δεν μου ανήκουν, υπάρχει ένας κατάλογος ονομάτων που πραγματικά είναι ανατριχιαστικό όταν το θυμάμαι, γιατί γινόταν μπροστά μου, δηλαδή οι γυναίκες που χαρακτηρίζονταν γραφικές γι’ αυτόν τους τον αγώνα. Αλλά και το παραμικρό να έλεγες, πάλι γραφική σε λέγανε. Και “παντού βλέπεις αυτό το θέμα” και “παντού βλέπεις φεμινισμό και σεξισμό” και “παντού βλέπεις πεδίο για φεμινισμό” κ.ο.κ. Τέλος πάντων.

Άρα μετά… εκεί κάπου έρχεται και το διάβασμα το οποίο συχνά το αφήνουμε πίσω, ειδικά τώρα που ζούμε στην κοινωνία του ίντερνετ και των μέσων κοινωνικής δικτύωσης, τα οποία κάνουν πολύ καλή δουλειά και χρήσιμη, δεν είμαι καθόλου σνομπ απέναντι σ’ αυτό. Απλά το ζήτημα του διαβάσματος είναι πολύ… βοηθάει πάρα πολύ… ναι, θεμελιακό. Και ειδικά όταν δίνουμε συμβουλές, όταν ειλικρινά νιώθουμε άντρες συντρόφους μας στον φεμινισμό ή που θέλουν να είναι σύντροφοί μας στον φεμινισμό ή θέλουν να βοηθήσουν πολύ συχνά μία από τις συμβουλές που δίνουμε είναι το “πηγαίντε σε ψυχολόγο”. Που είναι σωστό, σε ψυχοθεραπευτή για την ακρίβεια. Το οποίο είναι σωστό, αλλά εκτός απ’ αυτό ένα άλλο πολύ σωστό είναι και το “διαβάστε”. Δεν είναι και τόσο δύσκολο. Και φυσικά το “ακούστε”, οκέι. Εννοώ ακούστε τις γυναίκες. Εκεί άρχισα να μαθαίνω και να αναθεωρώ και πράγματα που τα είχα έτσι, κάπως λάθος ή παροχημένα στο κεφάλι μου και δε μπορούσα να τα βάλω σε τάξη. Δηλαδή, πιο πολύ ξεκίνησα από την πράξη στη ζωή μου και μετά πήγα στη θεωρία, όταν ήμουν ας πούμε και πιο ενεργή στην αριστερά και όταν χρειάστηκε να κάνουμε τις αντίστοιχες συζητήσεις. Εκεί έρχομαι σε επαφή από τη θεωρία πρώτα με το τρίτο κύμα του φεμινισμού με ας πούμε την Τζούντιθ Μπάτλερ ή πιο σύγχρονες που δεν τις είχα ακούσει καθόλου μέχρι τότε… καλά η υπόλοιπη αριστερά ακόμη ήταν στα βασικά, αν χρειάζεται να κάνουμε κάτι για τη μέρα της γυναίκας ή όχι και έπρεπε να πεις το επιχείρημα, δηλαδή θυμάμαι τότε ότι ακόμα - καλά ακόμα και σήμερα υπάρχει, αλλά το βασικό που άκουγες τότε ήταν ότι “εμείς είμαστε με τις γυναίκες που αγωνίζονται”. Δεν είμαστε άρα με όλες τις γυναίκες, αυτό εννοούνταν, είμαστε μόνο με αυτές που αγωνίζονται στην αριστερά εννοούσαν, άρα τις δικές μας. Τα δικαιώματα των άλλων δεν μας ενδιαφέρουν. Αυτή ήταν η καλή προσέγγιση, η άλλη ήταν αυτή που δεν ασχολιόντουσαν καθόλου.

Άρα κάπως έτσι βιώνω εκεί το φεμινισμό. Είμαι ακόμα φοιτήτρια άρα είναι λίγο πιο εύκολα, άρα κι εγώ έχω μια πιο θεωρητική προσέγγιση, πέρα από προφανώς τις δράσεις αλληλεγγύης που στο φεμινιστικό κίνημα είναι κάτι που ο κόσμος που δεν έχει ασχοληθεί ενεργά με το φεμινιστικό κίνημα νομίζω δεν το ξέρει ότι υπάρχουν χιλιάδες φεμινίστριες που καθημερινά δίνουν πολύ χρόνο και κόπο και ενδεχομένως και υλικά από τη ζωή τους, από την καθημερινότητά τους, πράγματα απ’ το εγώ τους και κομμάτι απ’ το εγώ τους για να βοηθήσουν μια άλλη γυναίκα και να βοηθηθούν, άλλη στιγμή.

Και όταν πια αρχίζει αυτό το πράγμα και παίρνει άλλες διαστάσεις τα τελευταία χρόνια στην Ελλάδα και με το metoo αλλά νομίζω και λίγο πιο πριν είχε αρχίσει να παίρνει άλλες διαστάσεις, και φεύγοντας εγώ από την οργανωμένη ζωή το ‘15, φεύγοντας δηλαδή από το Σύριζα λόγω του τρίτου μνημονίου, πέρασα την αυτονόητη κατάθλιψη αμέσως μετά, και έπειτα ασχολούμαι ακόμα περισσότερο με το φεμινισμό σαν κάπως απαλλαγμένη και καβαλλόντας πια κι εγώ το κύμα αυτό που ευτυχώς μας έχει συμβεί κι έχει ανοίξει τόσο διάπλατα η βεντάλια.

Κι εκεί επειδή πια κι εγώ έχω μεγαλώσει και δουλεύω κι έχω περάσει περισσότερα και στην προσωπική μου ζωή και είναι και άλλη η θέση μου ας πούμε, ενταγμένη πιο κανονικά στην εργασία, νομίζω η αίσθηση περισσότερο και πάλι του πώς οι γυναίκες πια έχουν… οι φεμινίστριες μάλλον, αλλά και οι γυναίκες έχουν επιτρέψει να είμαστε γεμάτες εκτός από με οργή και με στοργή η μία για την άλλη και έχουν… πλέον ουσιαστικά αυτό που προσπαθούμε να πετύχουμε νομίζω είναι όλα αυτά που ήταν ποινικοποιημένα ως θηλυκά, γιατί ήταν κακό πράγμα το να είναι κάτι θηλυκο, άρα και τα συναισθήματα, άρα και η ευαισθησία και η ευαλωτότητα, ένα στοιχείο που με έχει βοηθήσει πάρα πολύ ο φεμινισμός ειδικά τα τελευταία χρόνια είναι να έρθω σε επαφή με αυτή την ευαλωτότητά μου και να την εκφράζω και να την αγκαλιάζω και άρα μπορώ να πω ότι είναι ένα από τα πολύ σημαντικά πράγματα που μου έδωσε εμένα ο φεμινισμός πέρα από τη θεωρία και την συμμετοχή μου σε αυτόν. Δηλαδή, με απελευθέρωσε σε αυτό το σημείο.

Όπως επίσης, ένα άλλο σημείο, έτυχε να καταλάβω πόσο εύκολο είναι μια γυναίκα να βρεθεί στη θέση του θύματος μιας κατάστασης μιας έμφυλης βίας όσο δυναμική και φεμινίστρια και αν είναι. Το οποίο, εντάξει ευτυχώς δεν πίστευα ποτέ κάτι διαφορετικό συγκροτημένα, πάντα το έλεγα αυτό, αλλά τα τελευταία χρόνια και βιωματικά αλλά και από τη συζήτηση που έχει ανοίξει που το βάζει αυτό το πράγμα ενάντια στο victim blaming, το έχω στοιχειοθετήσει και θεωρητικά αλλά και το έχω βιώσει και είναι κάτι που θα πρέπει να το θυμίζουμε στις γυναίκες είτε σε όσες δηλώνουμε τέλος πάντων και είμαστε σε αυτό το μετερίζι το φεμινιστικό και γενικώς στις γυναίκες μεταξύ μας, ότι δεν είναι αν εσύ είσαι πιο δυναμική ή πιο μάτσο ή πιο φεμινίστρια ή οτιδήποτε θα καταπιεστείς ή θα δεχθείς λιγότερο… μπορεί ίσως κάπου να είσαι πιο τυχερή ή να προστατεύσεις τον εαυτό σου κάπως επιλέγοντας μια μορφή βίας ενάντια σε κάποια άλλη.

Για παράδειγμα όταν εγώ ήμουνα ή είμαι ακόμα πολύ μάτσο, γιατί αυτός είναι ο τρόπος μου, η άμυνά μου και πολύ άγρια, δεν σημαίνει ότι δεν καταπιέζομαι εκείνη την ώρα. Δεν φαίνεται, αλλά εγώ δεν θέλω να είμαι μάτσο εκείνη την ώρα. Θέλω να είμαι χαλαρή κι ευάλωτη χωρίς να νιώθω κίνδυνο. Το ότι φαινομενικά αντεπεξέρχομαι… ανταπεξέρχομαι στον κίνδυνο της επίθεσης, αλλά αυτό το πράγμα μου φθείρει την ψυχολογία μου για παράδειγμα. Ή την κούρασή μου και σε καμιά περίπτωση δεν είναι ισότητα.

Εκεί μετά έρχομαι και σε επαφή με άλλα θέματα που έχουν τεθεί το τελευταίο διάστημα. Όπως είναι η ορατότητα των γυναικών ακόμα και σε θέματα για παράδειγμα αρχιτεκτονικής. Είναι κάτι που δεν το είχα σκεφτεί. Και σε διάφορα άλλα θέματα πιο θεωρητικά που τα μαθαίνω είτε διαβάζοντας απευθείας είτε μέσα από συζητήσεις που γίνονται στους φεμινιστικούς κύκλους. Αλλά συνεχίζει να είναι το πιο συγκλονιστικό ότι κάποιες κρίσιμες στιγμές που βλέπεις γυναίκες, προφανώς κουβαλώντας η καθεμία, όπως όλες κουβαλάμε… όπως εγώ κουβαλάω από μικρή αυτά που περιέγραψα προηγουμένος και μεγαλύτερη κάποια λιγότερα… όταν υπάρχει μια κρίσιμη στιγμή λοιπόν, βλέπεις μια σπίθα ρε παιδί μου στα μάτια των γυναικών, ένα παθος, ένα πράγμα… γιατί είναι ζωτικής σημασίας για μας. Όταν αντιλαμβάνεσαι ότι δεν είσαι… αν δεν παλέψεις… αυτό που διεκδικεί ο φεμινισμός είναι το περίεργο του να είναι οι γυναίκες άνθρωποι και όχι σκλάβοι ας πούμε. Οπότε αν δεν παλέψεις με όλη σου την ψυχή και τα νύχια και τα δόντια, δεν θα στο χαρίσει κανείς.

Και η πιο πρόσφατη εμπειρία μου που ήταν ο αγώνας ενάντια στην υποχρεωτική συνεπιμέλεια και το νομοσχέδιο αυτό, που γνώρισα υπέροχες φεμινίστριες που δόσαμε μαζί τον αγώνα, πάλι ήταν ένα… κάθε μία τέτοια στιγμή είναι κάτι το συγκλονιστικό που σε αλλάζει. Και ταυτόχρονα ενώ όλοι αυτοί οι μεγάλοι αγώνες δίνονται στο… και τις βλέπει ο κόσμος έχει τύχει και σε μένα, έχει τύχει σε πολλές πολύ περισσότερο κάποια έχει ανάγκη, εσύ έχεις ανάγκη, η άλλη έχει ανάγκη και τρέχει η μία για την άλλη χωρίς να είναι γεγονός αυτό το οποίο θα το μάθει παραέξω ο κόσμος, είναι κάτι το αυτονόητο που είναι και αυτό τόσο συγκλονιστικό, ειδικά… εντάξει εμείς πήραμε το νήμα από παλιότερες γεννιές που έχουν ζήσει όλα αυτά τα σκαμπανευάσματα των κυμάτων και κρατάνε αλύγιστες και ακούραστες, δηλαδή… άλλες φορές να είναι μέσα στη μάζα η οποία να είναι μαζί τους και άλλες φορές να είναι οι γραφικές αλλά πάντα να είναι η μία για την άλλη. Και αυτό είναι πολύ σημαντικό.